رزمایش‌های نظامی یکی از عرصه‌های نمایش قدرت در همه نیروهای نظامی جهان هستند. ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز در سال ۱۳۹۹ رزمایش‌های گوناگونی را در عرصه‌های زمینی، هوایی، دریایی و پدافندی طراحی و اجرا کرد. یکی از این رزمایش‌ها که قدرت پهپادی ارتش در حوزه پهپادی را به رخ جهان کشید، تمرین بزرگ رزم پهپادی ارتش در منطقه عمومی سمنان بود.
در این رزمایش توانمندی‌های ارتش در حوزه طراحی، ساخت و تامین قطعات پهپادی به نمایش درآمد. سردار سرلشکر پاسدار محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و امیر سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش و فرماندهان نیروهای چهارگانه ارتش و فرماندهان یگان‌های پهپادی ارتش نیز در این رزمایش حضور پیداکرده و از این دستاوردها بازدید داشتند؛ دستاوردهایی که فقط به حوزه پهپادی خلاصه نمی‌شد.
دفاع مقدس؛ دورانی که حاصل آن ایجاد تفکر خودکفایی دفاعی است
هنگامی که انقلاب اسلامی به پیروزی رسید، ایران به طور کامل برای تهیه آنچه نیاز داشت باید دست به دامان غرب می‌شد. اما اصل پیروزی انقلاب اسلامی عدم وابستگی به غرب و شرق بود. به همین دلیل هم وقتی که ایران اسلامی با تحریم‌های جهانی رو به رو شد خود دست به کار شد تا نیازمندی‌های خود را تهیه کند. یکی از این نیازها در حوزه قطعات نظامی و طراحی آن‌ها بود؛ زیرا پس از تحریم توسط غرب دیگر هیچ قطعه‌ای به ایران وارد نمی‌شد.
جنگنده کوثر
دو سال بیشتر از عمر انقلاب اسلامی نگذشته بود که جهان علیه جمهوری اسلامی ایران متحد شد و رژیم بعث به نمایندگی از آن‌ها به کشورمان حمله کرد. این موقع بود که ایران با استفاده از منابع و تسلیحاتی که از سال‌های پیش از انقلاب وجود داشت، تا حدودی نیازهای خود را تامین کرد. اما موجودی این انبارها فقط در یک یا دو سال ابتدایی جنگ تحمیلی توانست نیاز نیروهای مسلح کشورمان را تامین کند، در حالی که هنوز چند سال از جنگ باقی مانده بود و حامیان رژیم بعث هر روز صدام را تجهیز می‌کردند و ایران هر روز با مشکل در تامین قطعات رو به رو بود.
موشک‌های کروز هواپایه نصر
مسئولان دفاعی کشورمان به دنبال این بودند که تجهیزات و تسلیحات خود را از کشورهای خارجی تهیه کنند. اما آن‌ها نیز هنگامی که توسط آمریکا تهدید می‌شدند از این کار امتناع می‌کردند. اگر برخی اوقات ایران می‌توانست این تجهیزات و تسلیحات را خریداری کند این محموله‌ها در بین راه و در حالی که به سوی ایران می‌آمد توسط ابرقدرت‌ها مصادره می‌شد. دفاع مقدس و هشت سال جنگ تحمیلی با همه معایب و خسارت‌های خود علیه کشورمان باعث شد تا فرماندهان و مسئولان نظامی کشورمان به این نتیجه برسند که راهی غیر از خودکفایی ندارند و باید مانند سایر بخش‌ها به سمت ساخت و سازهای داخلی در حوزه نظامی نیز حرکت کنند.
صنعت پهپادی؛ دانشی که به روزترین است
پهپادها یکی از تجهیزاتی هستند که امروزه دیگر صرفا یک پرنده ساده نیستند، بلکه جای جنگنده‌ها و هواپیماهای را تا حدودی پر کرده اند. دانش ساخت و به کارگیری پهپادها به قدری گسترش یافته است که به طور گسترده در زمینه‌های مخابرات، ناوبری جهانی، تحقیقات هواشناسی، جغرافیایی و جاسوسی به کار گرفته می‌شوند. در حال حاضر ۳۲ کشور در حال ساخت و گسترش ۲۵۰ مدل پهپادهای اکتشافی هستند.
پهپادها انواع مختلفی دارند که عبارتند از پهپادهای بسیار کوچک که حتی در حد چند گرم وزن دارند با نام اختصاری MAV، پهپادهای مینیاتوری که کمتر از ۲۵ کیلوگرم وزن دارند و پهپادهای سنگین. البته این سه نوع در دو دسته کلی بال متحرک و بال ثابت تقسیم‌بندی می‌شوند.
نخستین تمرین بزرگ رزم پهپادی ارتش
ایده ساخت پهپاد در کشورمان به سال‌های پیش از انقلاب بازمی‌گردد، اما این ایده با وقوع انقلاب اسلامی به اجرا نزدیک و نزدیک‌تر شده تا در سال ۶۴ این ایده به واقعیت تبدیل و پهپاد مهاجر طراحی و ساخته شد. ایده طراحی و ساخت مهاجر منجر به تشکیل صنایع هوایی قدس در سپاه پاسداران شد که بعدها و در سال‌های بعد شد مرکزی برای ساخت پهپادهای پیشرفته در کشورمان. البته صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) هم بعدها به سوی ساخت پهپادها رفت و روند توسعه‌ای را در این مسیر پیش گرفت.
همین بومی‌سازی در حوزه پهپاد باعث شد تا ایران امروز یک قدرت پهپادی در جهان باشد و طبق برخی ادعاها حتی ایران را جزو سه قدرت پهپادی جهان می‌دانند. البته این دانش درون زاست و به همین دلیل هم هر روز بیشتر از دیروز با ساخت دستاوردهای جدید نمود دارد. یکی از نقاطی که این دستاوردها نمود پیدا می‌کند رزمایش هاست که ارتش هم در سال گذشته چند پهپاد پیشرفته خود را در آن به نمایش گذاشت.
کدام پهپادها در رزم بزرگ پهپادی ارتش حضور داشتند؟
پهپاد کمان ۱۲
پهپاد کمان ۱۲ یکی از پهپادهای ساخت نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که قابلیت انجام عملیات رزمی با موشک‌های نقطه زن و همچنین جنگ الکترونیک و شناسایی را دارد.
سرعت: ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت.
مداومت پروازی: ۱۰ ساعت.
شعاع عملیاتی: ۱۰۰۰ کیلومتر.
وزن پهپاد: ۴۵۰ کیلوگرم.
طول باند مورد نیاز: حداقل طول ۴۰۰ متر.
قابلیت حمل: محموله‌هایی با وزن ۱۰۰ کیلوگرم.
تسلیحات: موشک اخگر با برد ۳۰ کیلومتر
نحوه هدایت و کنترل: ایستگاه‌های زمینی و خودکار.
پهپاد دریاپایه سیمرغ
این پهپاد یکی از پهپادهای نیروی دریایی ارتش است که قابلیت‌های بسیاری را برای این نیرو در دریا فراهم می‌کند.
طول پهپاد: ۸ متر.
فاصله دو سر بال: ۱۶ متر.
قطر بدنه: ۶۵ الی ۷۵ سانتی‌متر.
برد عملیاتی: ۱۵۰۰ متر.
سقف پروازی:۲۴ هزار پا.
مدوامت پروازی: ۲۴ ساعت با یک بار سوخت‌گیری کامل.
ماموریت‌ها: گشت، شناسایی، پایش و عملیات رزمی.
پهپادهای کیان
پهپاد کیان ۱ یکی از انواع پهپادهای شناسایی رزمی کشورمان است که سال ۹۳ با حضور امیر سرتیپ فرزاد اسماعیلی فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء و سایر مسئولان ارتش رونمایی شد. این پهپاد به عنوان هدف گمراه کننده برای پدافند دشمن و همچنین ارزیابی سامانه‌های راداری و انواع رادارهای مرسوم در دنیاست. سرعت این پهپاد در حدود ۴۸۰ کیلومتر بر ساعت تخمین زده می‌شود. البته به دلایل امنیتی سایر مشخصات این پهپاد اعلام نشده است.
پهپاد کیان ۲ نیز در شهریورماه سال ۹۸ با حضور امیر سرتیپ صباحی فرد فرمانده نیروی پدافند هوایی ارتش و جمعی از مسئولان نیروی پدافند هوایی ارتش رونمایی شد. امیر علیرضا صباحی فرد در مراسم رونمایی از پهپاد «کیان» گفته بود که این پهپاد رزمی و پدافندی، در دو نوع و با توانایی سرعت بالا برای ماموریت‌های رهگیری و شناسایی و مداومت پروازی بالا برای انجام ماموریت‌های نقطه زنی طراحی شده است. به گفته او، پهپاد پیشرفته «کیان» با توسعه توانمندی پهپادی، ظرفیت پدافند هواپایه را در نیروی پدافند هوایی ارتقا می‌دهد.
شناسایی، نقطه زنی و رهگیری ماموریت‌های اصلی آن عنوان شده است. این پهپاد با توسعه توانمندی پهپادی ظرفیت پدافند هواپایه را در نیروی پدافند هوایی ارتقا می‌دهد. کیان می‌تواند به صورت نقطه‌زن در فاصله بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر به پرواز درآید و هدف‌گیری کند. پهپاد کیان ۲ بدون سرنشین قادر است با مداومت پروازی بسیار بالا، اهدافی بسیار دورتر از مرزهای کشور را مورد هدف قرار داده و پدافند را از خاک دشمن انجام دهد.
پهپاد یسیر
پهپاد یسیر یکی از پهپادهای ساخت نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران است که در مهرماه سال ۹۲ در یگان پهپادی نیروی زمینی ارتش واقع در پرندک با حضور امیر سرتیپ پوردستان فرمانده سابق نیروی زمینی ارتش و سایر فرماندهان ارشد این نیرو رونمایی شد.
طول پهپاد: یک متر.
فاصله دو سر بال: سه متر.
وزن: ۲۰ کیلوگرم.
مداومت پروازی: ۷ تا ۱۰ ساعت.
سقف پروازی: ۱۵ هزار پا.
برد پرواز: ۲۰۰ کیلومتر.
نحوه پرتاب: لانچر (سکوی پرتاب) و بازیابی از طریق چتر.
ماموریت‌ها: دوربین‌های شناسایی.
ویژگی‌های خاص: وزن سبک، سرعت و قدرت تحرک بالا، دارابودن جعبه سیاه و رادارگریز بودن.
نحوه هدایت و کنترل: ایستگاه‌های کنترل زمینی متحرک، دو خلبان؛ یک خلبان اتوماتیک و یک خلبان زمینی.
پهپاد کرار
کرار اولین پهپاد ایرانی است که با موتور جت و در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به تولید انبوه رسیده است.
سرعت: ۹۰۰ کیلومتر بر ساعت.
برد: ۱ هزار کیلومتر.
سقف پرواز: ۷۵۰۰ تا ۴۰ هزار پا.
میزان حمل محموله جنگی: ۲۵۰ کیلوگرم.
نحوه پرتاب: از یک پرتابگر و با استفاده از یک پیشران راکتی سوخت جامد.
نحوه بازیابی: فرود با چترهای تعبیه شده در قسمت زیرین.
تسلیحات: بمب‌های ۲۵۰ و ۵۰۰ پوندی، موشک هوا به سطح ضد کشتی کوثر، موشک ثاقب، بمب‌های هوشمند رعد ۳۰۱ و بمب هوشمند ۳۴۲.
ویژگی‌های خاص: سامانه خلبان خودکار، قابلیت اجرای مأموریت بدون نیاز به ارتباط با ایستگاه زمینی، توانایی برنامه‌ریزی مجدد در حین پرواز و تغییر مأموریت، بسته شدن امکان ارتباط برای جلوگیری از نفوذ دشمن در سامانه هدایت و کنترل و برخورداری از سامانه‌های پیشرفته ناوبری.
پهپاد ابابیل
پهپاد ابابیل یکی دیگر از پرنده‌های بدون سرنشینی که توسط نیروهای جوان جمهوری اسلامی ایران در سالها نخست انقلاب ساخته شد. این پهپاد به صورت ابتدایی در سال ۱۳۶۸ به کار گرفته شد، اما در سال ۱۳۷۰ بازطراحی و به تولید انبوه رسید. البته در سال‌های اخیر انواع مختلفی از این پهپادها به تولید رسیده است.
وزن: ۱۲۰ کیلوگرم.
شعاع عملیاتی: ۱۲۰ تا ۱۵۰ کیلومتر.
سقف پروازی: ۱۴ هزار پا.
مداومت پروازی: از ۲ تا ۶ ساعت.
ابابیل ۲
برد عملیاتی: ۱۵۰ کیلومتر.
سرعت: ۳۰۰ کیلومتر.
ماموریت‌ها: عکس برداری، جمع آوری اطلاعات و هدفی برای تمرین و بسیاری از ماموریت‌های شناسایی، فعالیت‌های الکترونیکی و جنگ الکترونیک، ارسال داده به ایستگاه زمینی در مسافت طولانی و انهدام اهداف در بردهای مختلف.
تجهیزات: سامانه ۱۲۳ (پایدارکننده خودکار)، جی‌پی‌اس و سیستم خلبان خودکار شهید نوروزی.
عملیات شاخص: شناسایی ناو وینسنس در خلیج فارس.
پهپاد مهاجر ۶
پهپاد مهاجر ۶ یکی از پهپادهای ساخت وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است که در رزمایش اخیر پهپادی ارتش استفاده شد. البته نیروی زمینی ارتش از این پهپاد به تعداد زیاد در اختیار داشته و استفاده می‌کند.
طول: ۵/۵ متر.
سطح مقطع: ۱۰ متر.
مداومت پروازی: ۱۲ ساعت.
برد عملیاتی: ۲۰۰ کیلومتر و ارتفاع ۱۸ هزار پایی.
بیشترین سرعت: ۲۰۰ کیلومتر در ساعت.
تسلیحات: ۴۰ کیلوگرم تسلیحات از انواع موشک‌های هدایت لیزری، بمب‌های هدایت‌شونده و سقوط آزاد و موشک قائم.
ویژگی‌های عملیاتی: قابلیت نشست و برخاست در باندهای کوتاه، سامانه شناسایی الکترواپتیکی، لیزری، مادون قرمز، سیستم‌های شنود الکترونیکی دشمن، مقابله با جنگ الکترونیک، سامانه اخلالگر، سیستم شناسایی خودکار، برخورداری از سیستم پرواز و سیستم نشست و برخاست خودکار.
عملیات‌های شاخص: مهاجر ۶ در عملیات برون مرزی مقر تروریست‌ها را در کردستان عراق شناسایی و با بمب‌های هوشمند قائم بمباران کرد تا افتخار جدیدی وارد کارنامه این پهپاد بومی ساخت کشورمان شود.
پهپاد صادق
این پهپاد یکی از پهپادهای عملیاتی نیروهای مسلح ایران و نمونه ارتقایافته پهپاد مهاجر ۴ است.
سقف پروازی: ۱۵هزار پا
سرعت: ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت.
وزن: ۲۴۲ کیلوگرم.
مداومت پروازی: ۶ ساعت.
شعاع عملیاتی: ۲۰۰ کیلومتر.
تسلیحات: انواع موشک‌های سقوط آزاد و لیزری مانند قائم و میثاق.
